Dünýädäki iň uly erkin söwda şertnamasy bolan Sebitleýin Ykdysady Hyzmatdaşlyk (RCEP) şertnamasy 2022-nji ýylyň ilkinji gününden güýje girdi. RCEP-de ASEAN-yň 10 agzasy, Hytaý, Japanaponiýa, Koreýa Respublikasy, Awstraliýa we Täze Zelandiýa bar.15 ştatyň umumy ilaty, jemi içerki önüm we söwda dünýädäki jemi 30 göterimi düzýär.RCEP güýje girenden soň, agza ýurtlar haryt eksport edenlerinde ýeňillikli nyrhlardan peýdalanyp bilerler.Käbir täze üýtgeşmeler getirermi?
RCEP gepleşikleriniň kursy we mazmuny
RCEP ilkinji gezek 2012-nji ýylda geçirilen 21-nji ASEAN sammitinde hödürlendi. Maksat nyrhlary we nyrh däl päsgelçilikleri azaltmak arkaly bitewi bazar bilen erkin söwda şertnamasyny döretmekden ybarat.RCEP gepleşikleri haryt söwdasyny, hyzmatlar söwdasyny, maýa goýumlaryny we düzgünlerini öz içine alýar we RCEP agza ýurtlaryň ykdysady ösüş derejesi dürli, şonuň üçin gepleşiklerde her dürli kynçylyklara duçar bolýarlar.
RCEP agza ýurtlaryň ilaty 2,37 milliard bolup, umumy ilatyň 30,9% -ini, dünýä jemi içerki önüminiň 29,9% -ini emele getirýär.Import we eksportyň global ýagdaýyndan eksport 39,7%, eksport we import 25,6%.RCEP agza ýurtlaryň arasyndaky söwda gymmaty takmynan 10,4 trillion ABŞ dollary bolup, dünýädäki 27,4% -i emele getirýär.RCEP agza ýurtlaryň esasan eksporta gönükdirilendigini we importyň paýynyň birneme pesdigini görmek bolýar.15 ýurduň arasynda Hytaý dünýäde importyň we eksportyň iň köp paýyny emele getirýär, 2019-njy ýylda importyň 10,7% -ini we eksportyň 24% -ini, ondan soň Japanaponiýanyň import-eksportynyň 3,7% -ini, Günorta Koreýanyň importynyň 2,6% -ini we Eksportyň 2,8% -i.ASEAN-yň on ýurdy eksportyň 7,5% -ini we importyň 7,2% -ini emele getirýär.
Hindistan RCEP şertnamasyndan ýüz öwürdi, ýöne Hindistan has soňky tapgyra goşulsa, şertnamanyň sarp ediş mümkinçiligi hasam artar.
RCEP şertnamasynyň dokma we egin-eşige täsiri
Agza ýurtlaryň arasynda uly ykdysady tapawutlar bar, köpüsi ösýän ýurtlar we diňe Japanaponiýa, Täze Zelandiýa, Awstraliýa, Singapur we Günorta Koreýa ösen ýurtlar.RCEP agza ýurtlaryň arasyndaky ykdysady tapawutlar hem haryt çalşygyny tapawutlandyrýar.Dokma we egin-eşik ýagdaýyna üns bereliň.
2019-njy ýylda RCEP agza ýurtlaryň dokma we egin-eşik eksporty 374,6 milliard ABŞ dollary bolup, dünýäniň 46,9 göterimini emele getirdi, import 138,5 milliard ABŞ dollary bolup, dünýäniň 15,9 göterimini emele getirdi.Şeýlelik bilen, RCEP agza ýurtlaryň dokma we egin-eşikleriniň esasan eksporta gönükdirilendigini görmek bolýar.Agza ýurtlaryň dokma we egin-eşik senagaty zynjyrynyň belli däldigi sebäpli, dokma we egin-eşik öndürmek we satmak hem tapawutlydy, şolardan Wýetnam, Kamboja, Mýanma, Indoneziýa we beýleki ASEAN sebitleri esasan arassa eksportçylardy we Hytaý hem bardy.Singapur, Bruneý, Filippinler, Japanaponiýa, Günorta Koreýa, Awstraliýa we Täze Zelandiýa arassa importçylardy.RCEP güýje girenden soň, agza ýurtlaryň arasyndaky nyrhlar ep-esli azaldar we söwda çykdajylary peseler, şonda ýerli kärhanalar diňe bir içerki bäsdeşlik bilen ýüzbe-ýüz bolman, eýsem daşary ýurt markalarynyň bäsdeşligi hem has aýdyň bolar, esasanam Hytaý bazary iň uly öndüriji we esasydyr agza ýurtlaryň arasynda import ediji, Günorta-Gündogar Aziýada we beýleki sebitlerde dokma we egin-eşik önümçiliginiň bahasy Hytaýyňkydan has pes, şonuň üçin käbir önümlere daşary ýurt markalary täsir eder.
Esasy agza ýurtlarda dokma we egin-eşikleriň import we eksport gurluşy nukdaýnazaryndan, Täze Zelandiýa, Günorta Koreýa we Japanaponiýa muňa girmeýär, beýleki agza ýurtlar esasan dokma önümleri bilen doldurylan egin-eşik eksport edýär, import gurluşy bolsa tersine.Kamboja, Mýanma, Wýetnam, Laos, Indoneziýa, Filippinler, Taýland, Hytaý we Malaýziýa esasan dokma önümlerini import edýär.Bulardan, ASEAN sebitiniň aşaky ulanyjylarynyň egin-eşikleri gaýtadan işlemek kuwwatynyň güýçlidigini we soňky ýyllarda halkara bäsdeşlik ukybynyň ýokarlanýandygyny görüp bileris, ýöne ýokary senagat zynjyry kämil däldi we öz çig mal we ýarym üpjünçiligi bilen üpjün edilmedi. - taýýar önümler.Şonuň üçin ýokarky we orta akym importa ýokary derejede garaşlydy, Japanaponiýa we Günorta Koreýa ýaly ösen sebitler esasan sarp edilýän ýerler bolan dokma we egin-eşik import edýärdi.Elbetde, bu agza döwletleriň arasynda Hytaý diňe bir esasy önümçilik ýeri bolman, eýsem esasy sarp edilýän ýeri hem boldy we senagat zynjyry birneme ajaýypdy, şonuň üçin nyrh arzanladylandan soň mümkinçilikler we kynçylyklar bar.
RCEP şertnamasynyň mazmunyndan çen tutsaň, RCEP şertnamasy güýje girenden soň, nyrhlary ep-esli peseltmäge we hyzmatlara maýa goýumlaryny açmak baradaky borçnamany ýerine ýetirmäge kömek edip biler we sebitdäki haryt söwdasynyň 90% -den gowragy ahyrynda nol nyrhyna ýeter. .Nyrhlar arzanladylandan soň, agza ýurtlaryň arasyndaky söwdanyň bahasy peselýär, şonuň üçin RCEP agza ýurtlaryň bäsdeşlik ukyby ep-esli ýokarlanýar, şonuň üçin Hindistan ýaly esasy önümçilik bazalaryndan dokma we egin-eşikleriň bäsdeşlige ukyplylygy, sarp edişiň ösmegine amatly bolýar. , Bangladeş, Türkiýe we beýleki esasy önümçilik bazalary RCEP-de azaldy.Şol bir wagtyň özünde, EUB we ABŞ-dan dokma we egin-eşik importynyň esasy çeşmesi Hytaý, ASEAN we beýleki dokma we egin-eşik önümçilik bazalarydyr.Şol şertlerde agza ýurtlaryň arasynda haryt dolanyşygynyň ähtimallygy ýokarlanýar, bu bolsa EUB we ABŞ we beýleki bazarlara belli bir derejede basyş edýär.Mundan başga-da, RCEP agza ýurtlaryň arasynda maýa goýum päsgelçilikleri azaldy we daşary ýurt maýa goýumlarynyň artmagyna garaşylýar.
Iş wagty: -20anwar-10-2022